272 gemeenten bekrachtigen hun goede voornemens voor 2026 met het Charter Gezonde Gemeente.

Met de ondertekening van het Charter Gezonde Gemeente door Kontich en Oudesbergen bereikt Vlaanderen een record: 272 van de 285 gemeenten engageren zich vandaag om preventieve gezondheid structureel te verankeren in hun lokaal beleid. Nog zeven andere besturen kondigen aan dat ze begin 2026 volgen. Daarmee staat preventie meer dan ooit op de agenda van steden en gemeenten.

Een duidelijke beleidskeuze voor meer preventieve gezondheid

Lokale besturen die het Charter ondertekenen, bevestigen dat meer preventieve gezondheid belangrijk is. Met de handtekening engageren ze zich om een omgeving te creëren die gezonde keuzes vanzelfsprekend maakt: thuis, op school, op het werk, in de zorg en in de publieke ruimte. Gezonde Gemeenten integreren preventie in hun meerjarenplan, vertalen het naar concrete acties en bouwen bruggen met lokale partners. 

Schepen van Welzijn, Wonen, Kind, Burgerlijke stand in Kontich, Cindy Van Baeden, benadrukt het belang van die keuze: “Met dit Charter onderstrepen we onze ambitie om gezondheid structureel te verankeren in ons beleid. Een gezonde leefomgeving is geen luxe, maar een basisvoorwaarde voor het welzijn van elke inwoner, leerling, medewerker en bezoeker.”

Waarom investeren in preventie?

Preventieve gezondheid levert aantoonbare maatschappelijke, sociale en financiële winst op: lagere zorgkosten, hogere levenskwaliteit en veerkrachtige gemeenschappen. Enkele Vlaamse cijfers tonen dat de uitdaging groot blijft:

• 1,14 miljoen Belgen leven met diabetes type 2. In Vlaanderen gaat het om 600.000 mensen. Eén op drie weet het niet.
• Eén op de tien mensen is weinig tot zeer weinig tevreden met hun leven (11%). 
•  47% van Vlamingen met een migratieachtergrond ervaart ernstige eenzaamheid.
• Blootstelling aan fijn stof kost gemiddeld 13 maanden gezonde levensjaren.

Er zijn ook positieve trends: 33,1% van alle verplaatsingen in Vlaanderen gebeurt intussen actief - te voet of met de fiets - dankzij investeringen in beweegvriendelijke publieke ruimte.

“Die evoluties tonen dat gericht lokaal beleid werkt,” zegt Sara Bertels, algemeen directeur van Gezondheidsmakers. “Met de juiste omgeving en methodieken volgt gedragsverandering vanzelf.”

Sterk netwerk van Gezonde Gemeenten en Steden

Het recordaantal deelnemende gemeenten is volgens Gezondheidsmakers geen toeval. Sara Bertels: “Onze lokale gezondheidspromotoren, experten, medisch milieukundigen en intergemeentelijke preventiewerkers begeleiden lokale besturen elke dag om preventie te verankeren. Dat volgehouden werk werpt nu echt vruchten af. Het draagvlak voor meer preventie wordt steeds groter.”

Patricia Van Pelt, expert lokale besturen bij Gezondheidsmakers, vult aan: “In 2026 analyseren we alle meerjarenplannen om te zien hoe preventie structureel wordt ingeschreven en in welke mate het beleid ook de meest kwetsbare groepen bereikt. We willen de impact van de geplande inspanningen verder versterken door lokale besturen te ondersteunen om alle diensten actief te betrekken - het principe van Health in All Policies. Lokale besturen geven steeds duidelijker aan dat meer preventie noodzakelijk is. We zijn hoopvol dat dat signaal alle overheden stimuleert om steeds meer te evolueren richting de WHO-norm van 5% preventieve gezondheidsinvesteringen - vandaag is dat 1,8% in België.” 

Gezondheidsmakers: gids naar een gezonde toekomst

Gezondheidsmakers ondersteunt steden en gemeenten bij de ontwikkeling en uitvoering van hun preventief gezondheidsbeleid. Als gids versterken ze lokale besturen met praktijkgerichte expertise, begeleiding op het terrein en verbinding met partners op Vlaams en lokaal niveau. Ze maken preventieve gezondheid zichtbaar, haalbaar en toegankelijk voor iedereen.